Genelde oyun ortası kitaplarında satrançta vezir kanadı saldırılarına, şah kanadı saldırıları kadar değinilmez. Şah kanadındaki saldırının kazancı şah iken vezir kanadındaki saldırı materyal yıkımını hedef alır. Bir Capablanca oyunu inceleyelim.
Bogoljubow – Capablanca, New York 1924
Vezir kanadı piyon çokluğu ile vezir kanadından yapılan saldırılar arasında önemli benzerlik bulunur. Aradaki tek fark vezir kanadında piyon
üstünlüğü sağlama konusunun bir saldırı olarak kabul edilmiyor olmasıdır diyebiliriz.
Vezir kanadı saldırısı bölgesel ve sert bir saldırı türüdür. Bir örnek verelim.
1.d4 Af6 2.Af3 d5 3.e3 e6 4.Fd3 c5 5.b3 Ac6 6.O-O Fd6 7.Fb2 O-O 8.Abd2 Ve7 9.Ae5 cxd4 10.exd4 Fa3 11.Fxa3 Vxa3 12.Adf3 Fd7 13.Axc6 Fxc6
Bu durumda siyahın üstünlük sağladığı görünüyor.
İki tarafında eşit sayıda piyonu var ve taşlar da benzer güçlere sahip. Siyah vezir a3 karesine yerleşmiş durumda ve a beyaz Vc1 ile veziri püskürtebilir veya alabilir. Siyahın daha iyi durumda olmasının sebebi, siyahın vezir kanadından saldırı şansına sahip olmasıdır.
Siyahın saldırısı oldukça iyi hesaplanmış ve planlanmış kombine bir atak. Beyazın c2 piyonu zayıflatılabilir durumda. Fil c2 piyonunu koruyor ancak bu fil, siyah fil ile değişime zorlanabilir. Daha sonra da açık hattan bir veya iki kale saldırısı ile piyon düşebilir.
Beyazın neden zor durumda olduğuna ve siyahın
saldırısının neye dayandığına bakalım. Asıl konu c hattının açık olması değil,
beyazın b3 sürmüş olmasıdır. Eğer beyaz b3 yerine c3 sürmüş olsaydı tüm
sorunlar ortadan kalkardı.
Burada önemli olan hata beyazın 11. hamlede fil değişimine izin vermesi olarak görülüyor. Değişimden sonra zayıflayan c3 ve b2 kareleri siyaha c hattından etkili bir saldırı yapma şansını verir. Bundan ötürü 8.Ad2 hamlesi yerine 8.a3 sürüşü, siyahın Fa3 hamlesini engellemek için gerekliydi.
Ayrıca 9.Ae5 yerine 9.a3 yapılsaydı siyah 9…e5 sürüşüyle merkezde önemli bir üstünlük elde ederdi. Siyah b2 ve c3 deliklerini kullanarak c hattından bir vezir kanadı saldırısı düzenleyebilir. Bundan dolayı siyah üstündür.
14.Vd2
Diğer alternatifler:
[14.c4 Beyaz piyonu hemen oyuna sokuyor.
Tehdit 15.c5 ile vezir kanadında piyon çokluğu sağlamak. 14…dxc4 15.bxc4
15…Kfd8 d4 piyonu zayıf kaldı. Örneğin: 16.Ae5 Fa4 (16…Kxd4 17.Fxh7+)
17.Vd2 Vd6 18.Af3 Fc6 Ve beyazın durumu son derece tehlikeli. Sonuç olarak beyaz piyonu veya geç c4 sürüşüyle tehlikeyi c hattından d hattına yönlendirebilir.]
[14.Ae5 Kac8 15.Axc6 Kxc6 Beyazlar fili alarak siyahın planını engelliyor. Bu şekilde fil c2 piyonunu korumak için yeterli. Bu sefer de c3 karesi zayıf olmaya devam ediyor. Siyah atını c3 karesine yerleştirerek vezir kanadını tamamen hareketsiz bırakabilir. Beyaz, fili ile siyah atı alsa da c2 piyonu yine zayıf kalacaktır. Bu durumda da siyahın gücü elinde bulundurduğunu söyleyebiliriz.]
[14.Vc1 Bu hamle en iyi yol olarak görülüyor. Ayrıca vezir değişildikten sonra beyaz şah savunma amacıyla vezir kanadına gelebilir.]
14…Kac8 15.c3 a6
16.Ae5 Fb5
Stratejik bir hamle!
17.f3
[17.Fxb5 axb5 (17…Ae4 18.Vc1 Vxc1 19.Kfxc1 axb5 20.c4 dxc4) 18.Kfc1 (18.f3 Kc7 19.Kfc1 Kfc8 20.Kc2 Ae8 21.Kac1 Ad6 Siyah c piyonunu hareket edemez hale getirerek üstünlük sağlar.)
18…Ae4 19.Ve3 Kc7 20.c4 (20.f3 Ad6 21.Kc2 Kfc8 22.Kac1 b4 Yine piyon kazanır çünkü 23.c4 dxc4 ile beyaz vezir korumasızdır.)
20…bxc4 21.bxc4 Vxe3 22.fxe3 f6 Siyah piyon kazanır.]
17…Fxd3 18.Axd3 Kc7 19.Kac1 Kfc8 20.Kc2 Ae8 21.Kfc1 Ad6
Siyah c3 piyonuna baskı uyguluyor. Siyah at ise c4 karesini tutuyor. Beyaz kaleler c3 piyonunu koruyor ve beyaz at dac5 ve e5 karelerini kontrol altında tutuyor.
22.Ae5
Bunun yerine [22.Ac5 oynayarak atın a4’e gelme şansı kullanılmalıydı 22…e5 (Doğru yol ise: 22…b6 23.Aa4 Kc6 24.Vd3 Ka8 ve ardından 25…Ab7 oynayarak c5 karesini korur. 26…b5 ve 27…Kac8 ile saldırı sürdürülecek. 26…b5 sürüşü sonra beyaz at b2’ye dönmek zorunda olacağından Ka1 a2 piyonunu savunmak zorunda. Bu tür saldırılar iyi düzenlenip tam olarak uygulandığı zaman tüm gücünüzle savunma yapmanız gerekir. Bu tür bir saldırı altındayken odaklanarak savunma yapmaya devam edin.) 23.Aa4 sonrası beyaz vezire saldırı imkanı doğuyor.]
22…Va5
Siyah vezir direkt saldırıya katılıyor. Tehdit 23…Ab5
23.a4
23…Ab5 hamlesini engellemeyi ve Ad3-c5 manevrasını amaçlıyor. Devamında ise b4 ve a5 sürüşleriyle vezir kanadı zayıflığı ortadan kalkacak. İddialı bir plan.
[23.a4 yerine şu şekilde oynanmalıydı:
23.Ad3 Ab5 24.Ab4? Hatalı çünkü (24.Ac5 b6 25.Aa4 ve beyaz 25…Ad6 sonrasında dahi 26.c4 riskine girebilirdi.) 24…Aa3 25.Kb2 Vxb4 26.cxb4 Kxc1+ 27.Sf2 K1c2 ve kazanır.]
23…Vb6
24.Ad3 Beyaz piyon kaybına izin vermemelidir.
[24.b4 a5 25.bxa5 (25.Kb2 f6 26.bxa5 Vxa5 27.Ad3 Ac4) (25.Kb1 axb4 26.Kxb4 Vxb4 27.cxb4 Kxc2 28.Vf4 Kc1+ 29.Sf2 Af5) (25.b5 Ac4 26.Axc4 Kxc4 27.Ka2 e5) 25…Vxa5 beyaz c3 piyonu bırakmadan a piyonunu koruyamaz.]
[24.Kb2 Af5 Tehdit 25…Axd4 25.Kbb1 f6 26.Ad3 (26.Ag4 e5 ve d4 eri düşer.)
26…Kxc3 27.Kxc3 Vxd4+] [24.Kb1 Af5 ve yukarıdaki yollara benzer şekilde devam eder.]
24…Vxb3
25.Ac5 Vb6 26.Kb2 Va7 27.Ve1 b6 28.Ad3 Kc4 29.a5 bxa5 30.Ac5 Ab5 31.Ke2 Axd4 32.cxd4 K8xc5
0-1
Bu oyunda gözlemlediğimiz üzere, bir zayıf piyonu korumak çok zor, iki zayıf korumak ise neredeyse imkânsızdır.
Kaynak: Max Euwe, Satrançta Değerlendirme ve Plan.
Satranç ileri seviye 8. ders için buraya tıklayınız…
