Satrancı Sevdiren Mini Dizi: The Queens Gambit

The Queens Gambit, aynı isimli kitaptan yorumlanarak yayınlanmış gerçek bir dönem dizisidir. Walter Tevis’in 1983’te yayımlanan aynı isimli kitabına dayanan 2020 yapımı “The Queens Gambit” isimli Netflix mini dizisini hemen hemen her izleyen, keyifli bir sezon geçirmiştir. Dizi, günümüz popüler kültürüne uygun olarak, dilden dile dolaşarak izlenme listelerinde ilk sırayı aldı. Tabii ki dizinin elde etmiş olduğu bu başarısı popüler kültürle açıklanamaz. Hem konu hem de senaryo ve işleyiş olarak, aslında oynamamış ya da oynayıp kendini oyunun içine tam olarak kanalize edememiş kişiler tarafından sıkıcı olarak tanımlanan satrancı çok güzel bir şekilde izleyiciye aktarılmaktadır.

Dizi hakkında daha fazla bilgi vermeden önce Queens Gambit (Vezir Gambiti) nedir? Bir ona bakalım.

Queens Gambit Açılışı Nedir?

Queens Gambit, bilindiği gibi satrançta bir açılışa verilen isimdir. Bu açılış, 1. d4 d5 2. c4 hamleleriyle tanımlanır. 2. c4 ile beyaz oyuncu, kanattaki piyonlarından birini siyahın merkez piyonla değişim tehdidinde bulunur ve merkezde üstünlük sağlamayı amaçlar. Siyah oyuncu, kazandığı piyonu korumayı amaçlar ise tuzağa çekilmiş olur.

Aslında, dizinin ismi sadece bir satranç terimi olarak kullanılmış; yani ana konusunu oluşturmamaktadır. Dizi, çocuk esirgeme kurumunda uyuşturucu haplar sayesinde sakinleştirilen bir kız çocuğunun, kurumda çalışan bir müstahdemle satranç oynamaya başlaması ve sonrasında satrancı hayatının merkezine almasını anlatmaktadır.

Araştırmalar, satrancın analitik ve pratik zekâya katkısı olduğunu bilimsel olarak gösterip kanıtlamıştır.Hızlı düşünme ve doğru karar alma becerisini geliştiren satrancın, Quuens Gambit dizisinde de ana karakter üzerinde aynı etkiyi bıraktığını gözlemleyebiliriz.

60’lı yıllarda geçen bu mini dizi, Beth Harmon adında dahi bir kız çocuğunun ekseninde geçiyor. Beth’in dehasının yanında sorunlu kişiliğine de değinen dizi, bu anlamda analitik ve duygusal zekâ arasındaki ilişkiye de psikanalitik bir yaklaşımda bulunuyor diyebiliriz. Leonardo Da Vinci’nin frijit, Albert Einstein’ın disleksi, Isaac Newton’un Asperger sendromundan muzdarip olmasına bakılırsa, ana karakter Beth’in de psikolojik sorunlarının olması anlaşılabilir bir durum halini almakta.

Beth de çeşitli takıntılar ve buna bağlı kompensasyonlar geliştirmenin yanı sıra bağımlılığa yatkın kişiliğiyle karşımıza çıkıyor. Elbette tüm bu sorunları dahi olmasına bağlamak yanlış olacaktır. Burada da karşımıza Beth’in aile ilişkisi çıkmaktadır. Beth’in hem öz annesi hem de daha sonra kendini evlatlık edinen üvey annesiyle ilişkisi ve bu iki kişinin karakteri de Beth’in geliştirdiği davranışlar ve karakter üzerinde etkili oluyor.

Satranç oynayarak geçim sağlamak ve hatta zengin olmak kimin aklına gelirdi ki? Özellikle de 60’lı yıllarda tam bir dönem filmi olarak işlenmiş olması da diziye ayrı bir gerçekçilik ve samimiyet katmakta. Bilindiği gibi satranç oynanan ortamın sessiz olması gerekiyor. Bu nedenle dizide daha minimal ama daha etkileyici kullanımlar var. Öyle ki heyecanlı sahneler, satranç taşlarıyla saat sesini birleştirerek yapılmış. Tempo katmak için de speed chess sahneleri eklenmiş ve izleyicilere ayrı bir heyecan yaşatılması amaçlanmış.

Satranca Olan İlgiyi Dünya Çapında Arttırdı!

Öte yandan pek çok haber sitesine göre The Queen’s Gambit dizisiyle satranç oyununa olan ilgi tüm dünya çapında oldukça arttı. Dizi sayesinde satranç oyunu daha da çok tanındı. Oyununa artan ilginin bu denli hızla artması, satranç tahtası satışlarının ve çevrim içi satranç turnuvalarının oynandığı ve izlendiği internet sitelerine de ilgiyi oldukça arttırdı. Online dizi ve film izleme platformu olan Netflix tarafından yapılan resmi açıklamada ise The Queen’s Gambit’in dünya çapında yirmi sekiz gün içerisinde 62 milyon kullanıcı tarafından izlendiğini ve platformunda şimdiye kadar en çok izlenen mini dizi olduğu yayınlandı.Google’da yapılan aramalara bakıldığında da Türkiye’de “satranç” kelime aramasının, dizinin yayınlanmaya başlandığı 23 Ekim tarihinden beri arttığı gözlemlendi. Yani anlayacağımız, dizinin bütün dünyada bu kadar çok izlenmesi ise satranç oyununa olan ilginin artmasını sağladı.

Netflix’in diziyle ilgili paylaştığı istatistiklere göre dizi, 92 ülkede Top 10 listesine girdi; 63 ülkede bir numaraya oturdu. Dizinin alıntılandığı roman, yayımlanmasından tam otuz yedi yıl sonra, The New York Times dergisinin en çok satanlar listesinde yer aldı. Google’da yapılan “Satranç Nasıl Oynanır?” aramaları da dokuz yılın zirvesine ulaştı.

Satranç uygulamalarına katılan günlük yeni üye sayısında da tam 5 kat artışa neden olan The Queen’s Gambit, bir süre daha satrancın tanınmasında ve insanların keyifli vakitler geçirmesine fayda sağlayacakmış gibi görünüyor.