Alan avantajı, rakibimizden daha fazla alanı denetlediğimiz anlamına gelir.
Bu avantaj ile birlikte; taşlarımızı bir kanattan diğer kanada ya da daha etkin olacakları karelere kolaylıkla aktarabiliriz, avantajımızı daha da genişleterek rakibimizin taşlarını hareket edemez duruma getirebiliriz ya da alan avantajı sayesinde şahımızın önündeki piyonlar da tehlikeli birer güç haline gelirler. Fakat yanlış oyun yüzünden bu avantajı da kaybedebiliriz.
Alan avantajı rakibe geçtiğinde yapmamız gereken şey rahatlama hamleleri bulmak olmalıdır. Bu konumdaki genel rahatlama hamlesi ise b5 sürüşüdür. Örnek üzerinde inceleyelim.
12. Kc1 b5?
Yanlış bir zamanlama! Uygulayacağınız planın rakibinizin tehditlerine göre ve zamanlama bakımından uygun olması gerekir. Eğer zamanla yanlışsa plan ne kadar doğru olursa olsun sonuç olumsuz olacaktır.
13. Ad5! Axd5? (13…Ae8!) 14. Fxg7 Şxg7 15. cxd5 Ae5 16. h3 Vb6 17. Vd4! f6 18. Vxb6 Kxb6 19. Ad4 g5 20. Kc7 Kd8 21. Şh2 h6 22. Fe4 Şf8 23. f4 Af7 24. Ff3! Kb8 25. Ae6+ Fxe6 26. dxe6 Ah8 27. f5 b4 28. Fb7 a5 29. e4 Siyahlar terk eder.
Alan üstünlüğünü gittikçe arttıran beyaza, bu konuda en çok piyonlar yardım ediyor. Beyaz rakip taşların hareket sahasını daraltıyor. Bunu yaparken acele davranmaması dikkat çekiyor.
Aşağıda bahsedeceğim kuralların uygulanma sırası pozisyona göre değişir. Bu nedenle alan avantajının diğer avantajlardan farklı olduğunu söyleyebilirim.
Kural 1: Rakibin rahatlama hamlelerini kesmek.
Kural 2: Taşları bulundukları karelerden daha aktif karelere sevk etmek.
Kural 3: Rakibin alanını yavaş yavaş daraltmak.
Kural 4: Taşlarınız bir kanatta saldırıda iken rakip taşlar aynı kanatta savunmadadır. Bu durumda yapmanız gereken diğer kanada yönelmek ve taşlarınızı olabildiğince hızlı diğer kanada aktarmaktır.
Kural 5: Dikkatli olmak şartıyla taş fedası yapmaktan korkmamak.
Tarrasch – Duras
Siyah bu konumda alan üstünlüğüne sahip ve taşları daha aktif karelere aktarılabilir. Beyazın ise d2 karesinde pasif bulunan fili en önemli sorunu gibi görünüyor. Beyaz d2’deki fili için e4 hamlesi yaparsa Ae5 hamlesi ve sonra gelecek olan Ac4 hamlesi yüzünden hatalı bir fikir olabilir. D2 filini c3 karesine aktarmayı denese bu da siyahın b4 hamlesi yüzünden olanaksız olur.
Peki bu durumda nasıl bir yol izlemeli?
Siyahların en önemli tehdidi Ae5-c4 ile zayıf b2 piyonuna saldırmaktır.
1. Ae2 b4 2. Ad4 Ae5 3. Ve2 Ae4 4. Fe1 Kc8 5. Kac1 Ad6 6. Ad2
C4 karesi için yapılan mücadele…
6… Ff6
Fil için ideal çapraz. Siyahlar konumunu geliştiriyor.
7. f3
Siyahlar d4 atını değişerek hem kendi fili için önemli çaprazı açmak hem de beyazın en aktif taşını yok etmek istiyor.
7… Ac6 8. Axc6 Kxc6 9. Kxc6 Vxc6 10. Ab3
Siyahlar alan avantajını tam anlamıyla değerlendiremiyor.
10…Vb6 11. Ff2
D2’ deki kötü fil rakibin alan avantajına sahip olmasına rağmen şimdi e4 hamlesiyle harekete geçmeyi bekliyor. Şimdi eşit bir oyun sonuna gidiliyor.
11… Vb5 12. Vxb5 Axb5 13. Kd2
Bu örnek rakibimizin alan avantajına sahip olmasına rağmen kendi zayıflıklarımızdan nasıl kurtulabileceğimizi bize gösteriyor.
– Sonuç olarak kuracağımız plan rakibimizin tehditleriyle uyum içerisinde olmalı.
– Hepimizin buna benzer konumlarda kaybettiği maçları vardır. Bu maçları analiz etmeli ve planlarımızın eksik yanlarını bulmalıyız.
– Plan kurmanın önemini anlamalıyız. Kuracak bir plan bulamıyorum diyorsanız, en kötü taşınızı daha iyi bir kareye taşımak üzerine bir plan yapın.
Kaynak: The Soviet Chess Conveyor by Mikhail Shereshevsky
Ve ileri seviye 17. dersimiz için bu taraftan…?
